Al een jaar werk ik een dagdeel (of een nachtdeel) per week bij de Hulplijn Amsterdam. We luisteren naar mensen met allerlei problemen variërend van kleine ergernis tot zelfmoordwens. Depressie, rouw, ziekte, werkeloosheid en angst om maar eens een paar onderwerpen te noemen. De belangrijkste gemeenschappelijke factor in al die gesprekken is eenzaamheid. Denk je eens in dat je ergens mee zit en dat je niemand in je directe omgeving hebt om het mee te bespreken. Dan zijn wij, 60 tot 70 vrijwilligers, er 24 uur per dag.
In zo’n gesprek streven we er naar te luisteren. Dat is ons aanbod: een luisterend oor. We zijn geen hulpverleners, werken niet volgens een protocol en stellen geen diagnoses. We bieden een gesprek van mens tot mens. Dat vraagt dus inlevingsvermogen, empathie. Dat gaat vrijwel altijd prima en dat is ook wel een beetje logisch. Want zonder inlevingsvermogen hadden we nooit voor dit werk gekozen.
En toch lukt het niet altijd. Wanneer gaat het mis? Als er een oordeel in de weg staat. We kunnen invoelen met de gekste dingen. Ik sprak bijvoorbeeld laatst iemand die volkomen paranoïde waanideeën had. Met die overtuigingen kon ik niets. Ik begreep ze niet en snapte niet waar ze vandaan kwamen. Ik begreep ook dat het geen zin had om er over in discussie te gaan. Wat ik wel kon begrijpen was dat het vreselijk moet zijn als iedereen in je omgeving je voor gek verslijt. (Waarschijnlijk terecht, maar daar gaat het niet om.) Daarop kan ik mijn empathie loslaten. Vragen hoe het is als niemand naar je waarschuwingen wil luisteren, ze je voor gek verklaren, bij je weglopen. Dat lijkt me verschrikkelijk en daar kan ik in meeleven. Gelukkig gaat het meestal zo.
Heel soms gaat het anders. In diezelfde week had ik iemand aan de telefoon die direct in het begin van het gesprek ergernis in me losmaakte. Haar stem en haar manier van praten maakten op mij een zeurderige indruk. Dat zegt iets over mij: kennelijk deed haar klank me aan een ergernis uit het verleden denken. Ik kon niet meer goed luisteren. Ik had mijn oordeel gevormd: ze is een zeur. Vanaf dat moment voelde ik niet meer mee.
Zo gemakkelijk is het dus om empathie uit te schakelen: gewoon snel een oordeel vormen.
Dan is de oplossing ook simpel: gewoon niet oordelen. Ja, dat is wel simpel, maar niet gemakkelijk. je kunt jezelf oefenen in oordeel-loos luisteren en als je jezelf coach noemt, zul je dat zeker geoefend moeten hebben. Toch zal het niet (altijd) lukken, want als je een mens bent, heb je oordelen en vooroordelen. Wat helpt is als je jezelf een beetje kent, zodat je je eigen oordelen en vooroordelen herkent. Dan kun je ze parkeren en verder gaan met luisteren. Als je ze niet herkent, zul je ze voor waar aannemen. Herken je een (voor)oordeel bij jezelf, veroordeel jezelf daar dan niet om, probeer het niet te ontkennen. Aanvaard het als je (voor)oordeel en bekijk het met nieuwsgierigheid. Waar komt het vandaan? Intussen kun je dan langs het oordeel heen kijken naar degene met wie je in gesprek bent.
Wil je nog eens zien wat empathie ook al weer is, zie dan het filmpje van RSA.
Volgende week schrijf ik nog eens over empathie. Waar empathie bijvoorbeeld goed voor is in management..
Trouwens. Woon je in Amsterdam of in de buurt, kun je luisteren en sta je stevig in je schoenen, heb je een dagdeel per week over? Meld je aan als vrijwilliger bij Hulplijn Amsterdam. Woon je elders in Nederland, kijk dan eens bij Sensoor.
Reageer op https://www.facebook.com/coaching.bij.janfrits of hier op deze site.
Als je dit wilt delen, kun je de knoppen onderaan de pagina gebruiken.
Wil je een abonnement op mijn blog, vul dan je naam en e-mailadres in.