Wees een goede vriend en ga niet voorbij aan de pijn, schreef ik eerder. Wees bereid de pijn van de ander te zien. Vandaag gaat het over de pijn achter boosheid en conflicten en de verzoening daarvan.
Wat is boosheid?
Boosheid is een van de primaire emoties, ingebouwd om jezelf en je familie te beschermen tegen beschadiging. Soms gaan mensen over je grenzen heen doordat het soms moeilijk is om ze duidelijk te maken. Maar zelfs als je je grenzen duidelijk gesteld hebt, gebeurt het soms dat mensen er over heengaan. Onbewust, doordat ze je grenzen niet begrijpen of doordat ze zich niet bewust zijn van hun eigen gedrag of het effect daarvan. Bewust, als iemand je grenzen niet accepteert of als iemand je kwaad wil doen. Boosheid heeft als functie om iemand op de grens tegen te houden om te voorkomen dat je gekwetst wordt. Of om iemand die over je grens gegaan is terug te duwen.
De effectiefste manier om niet over je grenzen te laten gaan is: de situatie benoemen, benoemen welk effect dat op je heeft en wat je in de toekomst liever zou willen zien. Zo simpel is het echter vaak niet. De uiting van boosheid is vaak heftig waardoor de communicatie bemoeilijkt kan worden. Zo kun je dingen zeggen waar je later spijt van hebt of onduidelijk zijn. Als je boos bent, kun je namelijk minder goed nadenken.
Hoe wordt boosheid wrok?
Als de boosheid niet snel kan worden geuit, ontvangen en afgehandeld, kan er wrok en verbittering ontstaan. De eerste boosheid kan dienen als bescherming tegen een inbreuk op jezelf, je geliefden, etc. De gevoelens van wrok die overblijven beschermen je volgens mij tegen de pijn die is ontstaan door wat er in je gekwetst is. Die pijn wil je niet herbeleven en je houdt hem buiten de deur door middel van de wrok. De wrok gaat namelijk niet over de pijn die in je zit, maar over wat de ander fout gedaan heeft. Het verwijt dat je de ander maakt zorgt er voor dat je je met de ander bezig kunt houden in plaats van met je eigen pijn, verdriet, gekwetstheid. Die wrok verstart naarmate je er langer mee rondloopt. Het wordt een vaststaand feit dat de ander iets verkeerd gedaan heeft en dat bepaalt je beeld van die ander.
Hoe blijven conflicten in stand?
Conflicten zijn vaak hardnekkig en hoe langer ze duren hoe hardnekkiger ze doorgaans worden. De verstarring van de wrok is hier een oorzaak van. Daarnaast is de schuldvraag een belangrijk struikelblok bij het oplossen van conflicten omdat je door die schuldvraag uit het oog verliest dat er twee partijen nodig zijn voor ruzie. Langdurige conflicten bestaan uit een patroon: de één vindt dat de ander het probleem veroorzaakt en de ander vindt dat de één … Wie heeft er dan gelijk? Beide.
Een antwoord zoeken op de schuldvraag is zinloos. Misschien is op de een of andere manier objectief vast te stellen wie er begon. En dan? Die objectieve vaststelling verandert niets in de belevingswereld van A en B. De echte vraag is of je het patroon wilt of kunt doorbreken. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, vooral als je wrok voelt. Dus is het belangrijk om na te gaan hoe je daar vanaf komt.
Stap naar verzoening
Hierboven schreef ik hoe verwijten naar de ander een manier zijn om de pijn, verdriet of gekwetstheid buiten te houden. En daarin zit de sleutel. Laat die ander los, stap uit de verwijten en kijk naar je zelf. Sta stil bij die pijn, ervaar die. Dat is een belangrijke vorm van verantwoordelijkheid nemen. Als die pijn erg is, dan is dat maar zo. Daar moet je doorheen. Pas als je die pijn aanvaardt als iets dat bij je hoort, iets dat er nu eenmaal is, kun je verder komen. Dan is er ruimte voor verzoening. Je bent daarin niet afhankelijk van de ander. Dit kun je zelf doen. Is dat gemakkelijk? Nee, vaak niet. Maar gelukkig zijn er mensen die je in dit proces kunnen begeleiden. Zit je met oud zeer, zoek een coach om je te helpen onderzoeken hoe het zit.
Dank aan Sara Kisman voor meelezen en redactie
Heel erg mee eens! Wijze woorden!